Zeka Geriliği: Tanımı, Sınıflandırılması ve Anlama Rehberi

Zeka kavramı, literatürde pek çok farklı bakış açısıyla tanımlanmıştır. Uzmanlar, zekayı algılama, muhakeme, yargılama, planlama, problem çözme, soyut düşünme, dil becerileri ve öğrenme yetenekleri üzerinden açıklarken, bazıları yaratıcılık, kişilik, karakter, bilgi ve hatta bilgelik gibi unsurları da zeka tanımlamalarına dahil etmektedir. En kapsamlı tanımıyla zeka, bireyin yukarıda sayılan tüm zihinsel işlevlerinin birleşimi, yani kişinin öğrenme yeteneği ve öğrendiği her şeydir.

Her insan belirli bir zeka potansiyeli ile dünyaya gelir. Ancak bu potansiyelin ne kadar gelişeceği, çevresel faktörler ve alınan eğitim gibi etkenlere bağlıdır. Zeka gelişiminin yaşam boyu süregelen bir süreç olduğu kabul edilmektedir.

Psikometristler, zekayı ölçmek amacıyla standardize edilmiş IQ (Intelligence Quotient – Zeka Bölümü) testleri geliştirmişlerdir. Bu testler aracılığıyla bireylerin zeka düzeyleri belirlenmiş ve düşük, normal ve yüksek zeka aralıkları tanımlanmıştır. Test sonuçlarına göre bireyin hangi zeka bölümünde yer aldığı tespit edilebilir.

Zeka Bölümü (IQ) Sınıflandırması

Aşağıdaki tablo, yaygın olarak kullanılan zeka bölümü (IQ) sınıflandırmasını göstermektedir:

Not: Tabloda yer alan “Moron”, “Embesil” ve “İdiot” terimleri, geçmişte zeka geriliği sınıflandırmasında kullanılmış olsa da, güncel ve saygılı dil kullanımında bu terimler yerine hafif, orta ve ağır düzeyde zeka geriliği ifadeleri tercih edilmektedir.

Zeka Geriliği Kavramına Modern Bakış

Zeka geriliği, günümüzde sadece IQ puanına dayalı bir tanımlama olmanın ötesine geçmiştir. Modern yaklaşımlar, bireyin uyumsal davranışlarını (günlük yaşam becerileri, sosyal beceriler, pratik beceriler vb.) ve çevresel faktörleri de dikkate almaktadır. Zeka geriliği olan bireylerin güçlü yönleri ve destek ihtiyaçları farklılık gösterebilir. Önemli olan, bu bireylere uygun eğitim ve destek sağlayarak topluma katılımlarını en üst düzeye çıkarmaktır.